Υφασματοποιήματα...

Αυτόν τον τίτλο είχε ένα άρθρο που δημοσίευσα πριν χρόνια στο περιοδικό "Νέα  Σελήνη" προσπαθώντας να παρουσιάσω στους αναγνώστες την τεχνική της ύφανσης με τελάρο...Δεν ξέρω αν κάποιον έστρεψα προς την υφαντική-που δυστυχώς τείνει να ξεχαστεί στις μέρες μας-όμως το έγραψα με μεράκι πραγματικό παρόλα τα λίγα μέσα της εποχής(μόνο σχεδιαγράμματα και ασπρόμαυρες φωτογραφίες).Τώρα λοιπόν θα το παραθέσω αυτούσιο(αν χρειαστεί να προσθέσω κάτι θα το κάνω με τρόπο ευδιάκριτο)μόνο που θα το εμπλουτίσω με φωτογραφίες τωρινές ώστε να γίνει πιο εύκολα κατανοητή η τεχνική αυτή που επιτρέπει να εκφράσουν τα συναισθήματά τους όσοι την ασκούν ακριβώς όπως και η ζωγραφική ...Το άρθρο  θα το αφιερώσω στην καινούρια φίλη μου τη Στέλλα,που της το υποσχέθηκα, την παλιά μου φίλη ,τη Φλώρα,που θέλει και προσπαθεί να μάθει(και τα καταφέρνει πολύ καλά) και τη δασκάλα μου την Κυρία Φιλίτσα(να είναι καλά όπου κι αν βρίσκεται)...Επίσης σε όποιον καταπιαστεί με την τέχνη της υφαντικής με αγάπη,σε όποιον διαλέξει το νήμα για να μιλήσει για τις χαρές και τις λύπες του,τις ελπίδες και τις ματαιώσεις του...

Με νήμα και κουρέλια...

Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ-ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΙΑΣ ΤΑΠΙΣΕΡΙ...
Οι μνήμες μου, σχετικές με την υφαντική,αρχίζουν από τότε που ήμουν μικρή.Τα καλοκαίρια στο χωριό της γιαγιάς μου,μαζεύονταν όλα τα αδέλφια της μητέρας μου με τις οικογένειές τους.Φωνές,παιχνίδι,μοσχομυριστές ντομάτες και πιπεριές,ήλιος και "ύφασμα" για τις γυναίκες που ετοίμαζαν το προικιά των παιδιών τους.Τότε ήταν ο καιρός για το στήσιμο του αργαλειού στο χαγιάτι του σπιτιού(πλίθινη αποθήκη γεμάτη μπάλες από άχυρο,κότες και γατάκια).
Θυμάμαι σαν σε όνειρο το "ίδιασμα"(τη διαδικασία δηλαδή απλώματος και μαζέματος του στημονιού στο κυλινδρικό "πισαντί")που γίνονταν στο αλώνι του χωριού με παλούκια μπηγμένα στο χώμα,τα νημάτινα μιτάρια,τις υφάντρες(κόρες και νύφες)που δούλευαν με βάρδιες,τη γιαγιά μου να πηγαινοέρχεται δίνοντας διαταγές,τα γέλια,το κουβεντολόι...

Με μάλλινα νήματα και παραδοσιακό θέμα:"ο γάμος".Είναι φτιαγμένο σε μεγάλο καθιστό αργαλειό,αλλά μπορεί άνετα να γίνει και σε τελάρο.

Αυτές οι μνήμες με έκαναν,μεγάλη πια, να ασχοληθώ με την υφαντική(=ήλιος,γέλιο,χαλάρωση,επικοινωνία).Έκτοτε την αγάπησα και γι' άλλους πολλούς λόγους.Ο κυριότερος σήμερα είναι η δυνατότητα που μου δίνει,αν και ατάλαντη,να δημιουργήσω,να συνδυάσω χρώματα και υλικά,να βουτήξω στο γλυκό κρασί της φαντασίας και να αναδυθώ κρατώντας κάτι...
Η υφαντική είναι μια πανάρχαια τέχνη.Στους θρύλους των ινδιάνων η Γυναίκα-Αράχνη (πνεύμα που ύφαινε ιστούς για να πιάσει τα σύννεφα της βροχής)ήταν αυτή που δίδαξε τους ανθρώπους στη γη να υφαίνουν.Οτιδήποτε γινόταν και γίνεται με την πλοκή στημονιού και υφαδιού είναι εφαρμογές της.Έτσι η υφαντική περιλαμβάνει,εκτός από τη δημιουργία υφασμάτων,και την κατασκευή π.χ. καλαθιών,στεγών από καλάμια,χωρισμάτων κ.τ.λ.Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάτι υφάνει στη ζωή μας,έστω κι αν αυτό είναι ένας φράχτης για την αναρρίχηση μιας κολοκυθιάς στον κήπο μας.

Με νήματα,κουρέλια και σπάγγο...

Εδώ,τώρα,θα μιλήσουμε για την ύφανση με νήματα ή κουρέλια.Συνήθως,όταν μιλάμε για υφαντά,μας έρχεται στο νου η εικόνα της κλασικής υφάντρας,που κάθεται σ' έναν παραδοσιακό αργαλειό στο κατώι του σπιτιού της,περιτριγυρισμένη από ένα σωρό περίεργα εξαρτήματα(τελάρα,πατήθρες, σαΐτες..) .Νομίζουμε έτσι,πως η κατασκευή ενός υφαντού είναι μια περίπλοκη τέχνη,πολύ δύσκολη για κάποιον που δεν την κατέχει.Τα πράγματα όμως είναι πολύ απλούστερα.
Για την κατασκευή ενός υφαντού δεν είναι καν απαραίτητος ένας παραδοσιακός αργαλειός.Ένα σωρό αντικείμενα μέσα στο σπίτι μας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με μεγάλη επιτυχία.Ένας ξάδελφός μου,ο Αλέκος,έφτιαξε υπέροχες ταπισερί χρησιμοποιώντας για χρόνια ένα παλιό παραπεταμένο παράθυρο.Ένα βιβλίο,μια απλώστρα ή ακόμα και τα πόδια μιας αναποδογυρισμένης καρέκλας μπορούν να χρησιμοποιηθούν θαυμάσια γι' αυτό το σκοπό.Οι πρώτοι(νεολιθικοί στην Ελλάδα) αργαλειοί δεν ήταν παρά νήματα κρεμασμένα σε ένα οριζόντιο ξύλο που κρατιούνταν τεντωμένα με τη βοήθεια βαριδίων(πέτρες με μια τρύπα στη μέση) που ήταν δεμένα στο κάτω μέρος τους(τέτοια βαρίδια μπορείτε να δείτε σε πολλά μουσεία).Οι σημερινοί εναπομείναντες ινδιάνοι Ναβάχο υφαίνουν ακόμα χρησιμοποιώντας τον παραδοσιακό όρθιο αργαλειό-πλαίσιο.

Με νήματα μάλλινα...

Αυτός είναι και ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσετε τη δημιουργική σας πορεία σαν υφαντές:η κατασκευή δηλαδή ενός τελάρου ή όπως αλλιώς το λέμε ενός αργαλειού-πλαισίου.Το πλαίσιο αυτό,είτε μικρό είτε μεγάλο,έχει το πλεονέκτημα της φτηνής κατασκευής του,είναι απλό στο στήσιμο και στη λειτουργία και δίνει μεγάλη ελευθερία με την ποικιλία των υλικών και των σχημάτων που μπορεί να υφάνει κανείς σε αυτό.
Οι πιο πολύπλοκοι αργαλειοί δημιουργήθηκαν απλώς και μόνο για να ανταποκριθούν στην ανάγκη μιας ταχύτερης και μεγαλύτερης παραγωγής υφασμάτων σε μεγάλα μήκη.Βασικά ο αργαλειός πλαίσιο είναι κατάλληλος για μικρά αυτοτελή κομμάτια όπως ένα υφαντό ταπισερί,αν και φυσικά το ύφασμα που γίνεται στο πλαίσιο μπορεί να είναι για οποιαδήποτε χρήση.

Κατασκευή ενός πλαισίου
Αν και οι κοινές κορνίζες κάδρων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν πλαίσια δεν έχουν συνήθως τη δύναμη ν' αντέξουν στο τράβηγμα που κάνει το στημόνι χωρίς προηγουμένως να τους γίνει κάποια μετατροπή.Επειδή τα πλαίσια είναι απλά στην κατασκευή τους,είναι προτιμότερο να φτιάξετε ένα,ειδικά για τον σκοπό αυτό,παρά να προσπαθείτε να τα βγάλετε πέρα με κάτι που βρέθηκε μπροστά σας.Ο αργαλειός -πλαίσιο που περιγράφω έχει διαστάσεις 60Χ105 εκατοστά.Μπορείτε βέβαια να χρησιμοποιήσετε και μικρότερο πλαίσιο απ' αυτό,θα περιόριζε όμως το μέγεθος του υφαντού σας σημαντικά,γιατί κατά την ύφανση μαζεύει περίπου 10 εκατοστά στο πλάτος και 23 εκατοστά στο μήκος.

Υλικά:

-Δύο κομμάτια από ξύλο(πεύκου) διαστάσεων 105Χ5 εκατοστά και πάχους 2,5 εκατοστά.
-Τέσσερα κομμάτια από ξύλο διαστάσεων 60Χ5 εκατοστά και πάχους 2,5 εκατοστά.
-Δύο τάκους από ξύλο 5Χ2,5Χ7,5 εκατοστά.
-Δύο κομμάτια από ξύλο πεύκου 6χιλιοστά Χ20χιλιοστά και μήκους 70 εκατοστά για τα οριζόντια ξυλαράκια(ράβδους).
-20 βίδες μήκους 4 εκατοστών.
-66 καρφιά των 3 εκατοστών.
Συναρμολόγηση:

Συναρμολογήστε το πλαίσιο όπως στο σχήμα 1,

χρησιμοποιώντας σε κάθε γωνιά 2 βίδες από την κάθε πλευρά του πλαισίου.Στη μία πλευρά οι βίδες θα πρέπει να μπουν επάνω αριστερά και κάτω δεξιά,και στην άλλη πλευρά του πλαισίου επάνω δεξιά και κάτω αριστερά.Αυτό θα εμποδίσει τις βίδες να συμπέσουν.
-Στο κέντρο,ανάμεσα στα οριζόντια ξύλα στο επάνω και το κάτω μέρος,περάστε τα τακάκια και βιδώστε τα στη θέση τους.Αυτά κρατούν τα ξύλα στη σωστή απόσταση ώστε να μη λυγίζουν από το τράβηγμα του στημονιού(σχ.2).
-Αρχίζοντας 5 εκατοστά μέσα από την άκρη του πλαισίου,σημαδέψτε επάνω στα οριζόντια ξύλα Α και Β (σχ.3) και σε διαστήματα 1,25 εκατοστά(συνολικά 33 σημάδια σε κάθε πλευρά),χρησιμοποιώντας μικρά καρφιά μήκους 3 εκατοστών και καρφώστε τα στα οριζόντια ξύλα πάνω στα σημάδια,υπό γωνία(σχ.4)Τα επάνω και τα κάτω καρφιά πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους.
-Κρατήστε απόσταση μεταξύ των καρφιών.Αυτό εμποδίζει το ξύλο να ανοίξει και εσάς να μαγκώσετε τα δάχτυλά σας ανάμεσα στα καρφιά,όταν περνάτε το στημόνι(σχ.3).



(Στην πραγματικότητα το δικό μου τελάρο είναι πολύ πιο απλό από αυτό που περιέγραφα τότε.Πιο κάτω παραθέτω φωτογραφίες για να καταλάβετε πόσο απλό είναι.Όποιος θέλει περισσότερες διευκρινίσεις ας μου αφήσει ...σχόλιο και θα του απαντήσω.)

 Ελπίζω πως σας βοήθησα να καταλάβετε πως είναι ένας αργαλειός-πλαίσιο...Για το στήσιμο του αργαλειού και την ύφανση θα πρέπει να περιμένετε λίγο.Θα το ετοιμάσω και σύντομα θα το αναρτήσω.Όπως δηλαδή λένε...

                                                                                                ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ........