Καλημέρα και σήμερα...με τον...δικό μας Άη-Βασίλη...

Ένα συναίσθημα θλίψης με πλημμυρίζει κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου στη θέα του χοντρομπαλά Άη-Βασίλη με την κουδούνα στο χέρι(προερχόμενο από μια διαφημιστική καμπάνια της coca-cola),που τόσο απερίσκεπτα σαν λαός δεχτήκαμε να αντικαταστήσει τον δικό μας Άη-Βασίλη,τον δικό μας Άγιο,τον Άγιο που με τόση γλαφυρότητα περιγράφει ο Κόντογλου στο "Βλογημένο μαντρί"...Τίποτα πάνω του δεν θυμίζει τον ασκητικό Άγιο της δικής μας παράδοσης....Και μόνο η θεόρατη κοιλιά του-που παραπέμπει σε καιρούς και νοοτροπίες αφθονίας- με κάνει να ντρέπομαι όταν σκέφτομαι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που πεθαίνουν από την πείνα...

Θυμήθηκα λοιπόν και σας γράφω ένα πολύ καλό άρθρο,γραμμένο από τον αφηγητή Στέλιο Πελασγό -που έχουμε την τύχη να ζει στην περιοχή μας και να παρακολουθούμε συχνά τις δραστηριότητές του-σχετικά με τον Άη-Βασίλη(και όχι μόνο...πολύ υγιής και η άποψή του για την Παράδοση),το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Μητρόπολής μας ¨ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ",το Δεκέμβριο του 2007....

"Ο Άη-Βασίλης της λαϊκής παράδοσης και της μαζικής κουλτούρας"
"Κάθε φορά που ακούμε παράδοση στις μέρες μας,η ψυχή μας λες και ζεσταίνεται από τις φλόγες ενός τζακιού και από τα ήμερα βλέμματα της οικογένειας και της γειτονιάς που γύρω της ακούει παραμύθια και τραγούδια.Είναι όμως μια εικόνα κατασκευασμένη από αυτό που ο πατέρας της θρησκειολογίας Μιρτσέα Ελιάντ,ονόμασε "νοσταλγία του Παραδείσου".Σε καιρούς σύγχυσης και αποπροσανατολισμού μοιάζουμε με το παιδί που χάθηκε στο σκοτεινό δάσος των παραμυθιών και βλέπει πέρα μακριά ένα φωτάκι να λάμπει.Ελπίζει να είναι ένα καλύβι του δάσους,καταφύγιο και σωτηρία.

 Έτσι πλησιάζουμε σήμερα την παράδοση,σαν χαμένα παιδιά.Όποια λέξη κι αν συνοδέψει,την κοσμεί.Μιλάμε για εκκλησιαστική ή για λαϊκή παράδοση,για παραδοσιακούς χορούς, εικόνες, αξίες, συμπεριφορές,μέχρι και για παραδοσιακές γεύσεις ή παραδοσιακά ξενοδοχεία!!!
Είναι κι αυτό σημάδι των καιρών.Η παράδοση θεωρούνταν άλλοτε(και σίγουρα θα ξαναθεωρηθεί "στου κύκλου τα γυρίσματα")προϊόν συντήρησης και αδράνειας,συνώνυμη του σκοταδισμού και της καταπίεσης,δύναμη που κατέπνιγε το ανθρώπινο πνεύμα και σώμα.Μονάχα μια νηφάλια θεώρησή της μπορεί να διακρίνει τι χρήσιμο κομίζει η παράδοση σε κάθε εποχή και να επιλέξει με διάκριση.Ο κυρ-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης νοσταλγούσε το νησί του,μα δεν έκρυβε την βασανισμένη ζωή και τα σκοτεινά πάθη που συνυπήρχαν μαζί με την πίστη,τον ηρωισμό,την καρτερία,την ταπείνωση και την αλληλεγγύη.

Η λαϊκή παράδοση μοιάζει ενιαία και μαρμαρωμένη,μόνο εάν δεν μετέχουμε σ' αυτήν και την κοιτούμε από απόσταση ατομικής ασφάλειας που εμποδίζει την προσωπική κοινωνία.Είναι όμως δυναμική και εξελισσόμενη και περιέχει μέσα της στοιχεία που εκφράζουν όλες τις ανθρώπινες τάσεις και συμπεριφορές,τα πάθη και τα ιδανικά.Η πολυμορφία της είναι η ομορφιά της,αφού μέσα της ο καθένας μπορεί να βρει και το σκοτεινό και το φωτεινό,και το χαμερπές και το υψιπετές. Παράλληλα,όμως,στηρίζει πρόσωπα και κοινότητες,με μια δύναμη συνεκτική,γιατί η πολυμορφία και η ελευθερία της ελέγχεται από δύο στοιχεία.Τον συλλογικό-κοινοτικό της χαρακτήρα και την διαχρονική της διάσταση.

Η κοινότητα είναι αυτή που αποφασίζει τελικά για το τι θα διασωθεί στο χρόνο,για το τι αποδείχθηκε όμορφο και χρήσιμο(στη λαϊκή τέχνη το χρήσιμο και το όμορφο,το καλό και το αγαθό ταυτίζονται). Στη μεταμοντέρνα εποχή μας η λαϊκή παράδοση έχει πάψει να λειτουργεί,λόγω της αλλαγής της οικονομίας και του τρόπου επικοινωνίας,από την εμπορευματοποίηση δηλαδή και το θέαμα.Τα μαζικά μέσα ενημέρωσης μετατρέπουν την ανθρώπινη ζωή(αλλά και τη θρησκεία και την Ιστορία)σε θέαμα.Συνάμα,η οικονομική οργάνωση των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών μετατρέπει τον καθένα και το καθετί σε εμπόρευμα,ορίζει την αξία του ανάλογα με το πόσο  μπορεί να πουληθεί ή να αγοραστεί.Έτσι περνάμε από την εποχή της λαϊκής παράδοσης των παππούδων μας στην εποχή της μαζικής κουλτούρας των παιδιών μας.

Ο Μέγας Βασίλειος δεν είναι μόνο Άγιος της Εκκλησίας μας και ιστορικό πρόσωπο,αλλά και μια μορφή τόσο της λαϊκής παράδοσης όσο και της μαζικής κουλτούρας.Είναι χρήσιμο να συγκρίνουμε με καθαρή ματιά τις δύο αυτές όψεις του,για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στις απορίες των παιδιών μας(αλλά και στην εσωτερική σύγχυση που μας δημιουργεί η σύγκρουση των πολλαπλών ειδώλων του με την ιστορική μορφή του Αγίου).

Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΑΗ-ΒΑΣΙΛΗΣ
Όποιος έχει σπίτι του νήπια ή παιδιά σχολικής ηλικίας,μπορεί να τα ρωτήσει για να μάθει για τον σύγχρονο Άη-Βασίλη.Τις ίδιες πληροφορίες θα πάρει εάν παρακολουθήσει τηλεόραση,χαζέψει τις βιτρίνες των καταστημάτων ή διαβάσει την πλειοψηφία των βιβλίων της παιδικής λογοτεχνίας.
*Ο Άη-Βασίλης φέρνει δώρα για όλα τα καλά παιδιά την βραδιά της πρωτοχρονιάς(τα κακά παιδιά μένουν χωρίς δώρο ή παίρνουν για δώρο κάρβουνα σύμφωνα με την αγγλοσαξονική παράδοση).
*Ο Άη-Βασίλης ζει σε ένα χωριό στην Λαπωνία,κοντά στο Βόρειο Πόλο(τα πλουσιόπαιδα μπορούν να πάνε και εκδρομή με τους γονείς τους να το επισκεφτούν).Δεν είναι όμως Λάπωνας,τους ιθαγενείς τους έχει για να καθαρίζουν το σπίτι και το εργοστάσιο.Είναι απροσδιόριστης εθνικότητας και γλώσσας.

*Είναι διευθυντής σε μια μικρή μονάδα παραγωγής παιχνιδιών,όπου δουλεύουν νυχθημερόν ακούραστα ανθρωπάρια,που τα ονομάζουν άλλοτε ξωτικά και άλλοτε νάνους.Το εργαστήρι του λειτουργεί ακατάπαυστα όλο το χρόνο εκτός από την παραμονή της πρωτοχρονιάς.
*Η βασική του ασχολία είναι η παραλαβή και η ανάγνωση των παραγγελιών που του στέλνουν τα παιδιά με γράμματα καθώς και η παράδοση των παιχνιδιών κατ' οίκον,ένα είδος ντιλίβερι.
*Δεν έχει παπάκι,όπως οι νεαροί που μοιράζουν πίτσες και σουβλάκια,αλλά ταξιδεύει πετώντας σαν υπερήρωας κόμικς πάνω σε ένα ιπτάμενο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι.
*Είναι βιαστικός και αγχώνεται με τα προβλήματα που προκύπτουν κάθε φορά στην ετοιμασία και την παράδοση των δώρων.

*Είναι γέρος και φορά κόκκινα ρούχα με άσπρη γούνα στην άκρη και μεγάλες μαύρες μπότες.Είναι πάντοτε χαμογελαστός σαν κλόουν.
*Δεν ξέρουμε γιατί έγινε Άγιος ή εάν έχει κάποια σχέση με τον Χριστό.Δεν υπάρχει πουθενά γύρω του κάτι που να δηλώνει κάποια σχέση με τον Χριστιανισμό,δεν φορά ούτε κρατά σταυρό.
*Κρατάει και κουνάει μια κουδούνα σαν τον πανηγυρτζή έμπορα που διαλαλεί το εμπόρευμά του.
*Είναι σύμβολο αφθονίας,γι αυτό άλλωστε είναι και χοντρός.Όλα πάνω του είναι πολλά.Είναι πολύ χαρούμενος,πολύ καλός και φέρνει πολλά δώρα.Ίσως γι αυτό και συχνάζει στα υπερκαταστήματα,όπου μπορείς να αγοράσεις πολλά(σκουπίδια)μεγάλου μεγέθους με λίγα χρήματα.Για τον Άη-Βασίλη,τον προστάτη της υπερκατανάλωσης,όσο πιο πολλά τόσο πιο καλά.

Ο ΑΗ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
Ας δούμε όμως πως διασώζει την εικόνα του Αγίου η λαϊκή μας παράδοση.Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα λάβουμε από μια μοναδική παραλλαγή των καλάντων της Κύπρου.Είναι από ένα τουρκοκρατούμενο σήμερα χωριό,την Κοντέα.Τα κάλαντα αυτά είναι πολύ σπάνια και έχουν καταγραφεί το 1993 από το στόμα του μεγάλου λαϊκού ποιητή,ψάλτη και μουσικού της βασανισμένης Κύπρου,τον Χαράλαμπο Δημοσθένους.

Άης Βασίλης έρκεται,από την Καισαρείαν

Εβάσταν εις το σιέριν του Γριστόν τζιαί Παναΐαν.

Οι λιόντες τον επιάσασιν μέσα στα μερσηνάτζια

Βασίλη ξέρεις γράμματα;Πε μας τ' αρφαβητάτζια.

Εκούμπησεν την βέρκαν του,να πει τ' αρφαβητάτζια

Τζέι πάνω σ' τζέιν' την βέρκαν του κλωνάρκα εποιούσαν

Τζέι πάνω σ' τζείνα τα κλωνιά,πουλιά ετζελαδούσαν.

Τούτος ο Άγιος που διασώζεται στα κάλαντα αυτά είναι το αντίθετο του σύγχρονου Άη-Βασίλη.Ο Άγιος της παράδοσης έρχεται από την καθ' ημάς Ανατολή,από την Καισαρεία,πατρίδα πολλών από τους παππούδες μας,όχι από τους Υπερβόρειους,την Λαπωνία.

Ο Άγιος είναι ασκητής,δεν είναι παχουλός κλόουν.Η παράδοση τον παρουσιάζει χριστιανό ιεράρχη,που κρατά στο χέρι του εικόνα του Χριστού και της Παναγίας,όχι την κουδούνα του έμπορα.Είναι ο Άγιος των γραμμάτων και με τη μόρφωσή του σώζεται,αφού όταν τον πιάνουν οι εχθροί του,τα λιοντάρια,τον ρωτούν να πει την αλφαβήτα.Μέσα σε λίγους στίχους τα κάλαντα δήλωσαν πως ο Άη-Βασίλης είναι χριστιανός και μιλά,διαβάζει και γράφει ελληνικά.Για τον Άη-Βασίλη,τον άλλο,δεν ξέρουμε τη γλώσσα και τη θρησκεία του.

Ο Άγιος βρίσκεται κοντά μας,περπατά δίπλα μας,μέσα στη φύση της πατρίδας μας,μέσα στις "δοξαστικές μυρσίνες",μέσα στα μερσινάκια κι όχι στην παγωμένη έρημο του Βορρά.

Είναι αξιοσημείωτη και η ποιητική εικόνα του ραβδιού που βγάζει κλωνάρια και πάνω του κελαηδούν πουλιά.Εδώ φαίνεται το βάθος των χρόνων,που διασχίζει με μια ανάσα τραγουδιστή η παράδοση.Το ραβδί που πετά κλαριά κι ανθούς το συναντάμε σε ιστορία από το γεροντικό.Η ιστορία λέει  πως ένας γέροντας έμπηξε το ραβδί του στις πέτρες και όρισε στον υποτακτικό του να το ποτίζει καθημερινά.Μετά από καιρό,ο νέος ήρθε λάμποντας στον γέροντα φέρνοντάς του καρπό από το ξερό ραβδί που άνθισε θαυματουργικά και έδωσε καρπούς.

Ο μεγάλος Κύπριος χαράκτης Χαμπής,ο ακούραστος υπηρέτης της λαϊκής ελληνικής παράδοσης του μαρτυρικού νησιού,χάραξε την εικόνα του Αγίου,όπως την διασώζουν τα λαϊκά αυτά κάλαντα.Ο ασκητικός Άγιος δεν γελά με φουσκωμένα κόκκινα μάγουλα,όπως ο Άη-Βασίλης της μαζικής κουλτούρας.Έχει ψηλό μέτωπο,χαραγμένο από την ευθύνη και την περίσκεψη και η γλυκύτητά του προέρχεται από την εικόνα της Βρεφοκρατούσας που βαστά.Στέκεται μέσα σε μια βροχή ελληνικά γράμματα,"τ' αρφαβητάτζια",ανάμεσα στους λιόντες και τις μυρσίνες,πάνω από τα κεφάλια των χαρούμενων παιδιών που τραγουδούν. 

Μέσα σε μια βροχή ελληνικά γράμματα,ασκητικός,με μιαν εικόνα αγκαλιά,ατάραχος ανάμεσα στα λιοντάρια,πάνω από παιδικά κεφάλια που τραγουδούν.Σαν όραμα νύχτας πρωτοχρονιάς στον ύπνο του Μακρυγιάννη."

Δεν έχω να προσθέσω πολλά...Μόνο την αγωνία μου για το τι κληρονομιά θα παραδώσουμε στα παιδιά μας...Παρατηρώ την παγίωση της άποψης πως τα παιδιά πρέπει να ζουν μέσα σε ένα παραμύθι,μέρος του οποίου είναι και ο Άη-Βασίλης της εποχής τους...Μου το επιβεβαίωσαν οι μαθητές μου που σε ανάλογη συζήτηση υποστήριξαν πως δεν πρέπει να χαθεί για τα παιδιά η...Μαγεία των Χριστουγέννων...Μα τα Χριστούγεννα δεν είναι μαγεία...είναι η γέννηση του Χριστού,της αγάπης...Η αγάπη δεν είναι παραμύθι,φαντασία...Είναι ζητούμενο,αγώνας ζωής, σκοπός...Ο Άγιος Βασίλειος δεν έγινε Άγιος φτιάχνοντας παιχνίδια και χασκογελώντας,αλλά με πόνο και άσκηση...Αυτό πρέπει να το ξέρουν τα παιδιά μας...Και να προσπαθήσουν να του μοιάσουν...Να γίνουν άνθρωποι απλοί, ταπεινοί, ελεήμονες, αφιλοχρήματοι,όπως αυτός... Φτάνουν πια τα παραμύθια που χρόνια κοιμίζουν κι εμάς και τα παιδιά μας...Επιμένω πως η αλήθεια όσο σκληρή και οδυνηρή κι αν είναι παραμένει αναντικατάστατη...Τα παιδιά μας θέλουν αλήθειες για να βρουν ουσία στη ζωή...Βαθιά μέσα τους ξέρουν πως τα Χριστούγεννα όπως τα καταντήσαμε δεν είναι παρά μια άδεια φούσκα...Μακάρι να μας φωτίζει πάντα ο Θεός και ο Άγιος Βασίλειος....Καλημέρα σας εύχομαι...

 



Καλημέρα και σήμερα...

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία από το να ξεκινάς τη μέρα σου μέσα στη φύση...Στην απλότητα και την αμεριμνησία των ζωντανών πλασμάτων της....

...που-το βλέπεις καθαρά-τίποτα περισσότερο δεν θέλουν από τη ζωή παρά μόνο τροφή...

...και την τρυφερότητα της μάνας...

...στην οποία κι αυτά προστρέχουν...

...ή που ξέρουν να πεθαίνουν χωρίς θόρυβο,ξέροντας πως κομμάτι του κύκλου είναι,και πως,ό,τι γεννιέται,θα πεθάνει...χωρίς να χαθεί...

...ή έχοντας διαβάσει αποβραδίς ένα κείμενο από τα παλιά...που σου γεννάει θύμησες πολλές και μια γλυκιά νοσταλγία στη καρδιά...Θα μπορούσα να το είχα γράψει κι εγώ...Ίδιες και οι δικές μου αναμνήσεις από τα Χριστούγεννα των παιδικών μου χρόνων.Δεν ξέρω το συγγραφέα.Δεν αναφέρεται στο περιοδικό όπου το βρήκα(Λυδία,τευχος406).Τον ευχαριστώ που μου θύμησε...Και το μοιράζομαι μαζί σας...

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ,ΠΡΩΤΟΥΓΕΝΝΑ,ΠΡΩΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ...
"Κάθε χρόνο ο μήνας Δεκέμβριος ξυπνά μέσα μας μνήμες νοσταλγικές με την προσδοκία της γιορτής των Χριστουγέννων,και αναζωπυρώνει την λησμονημένη ανακαινιστική δύναμη αυτής της "πρώτης γιορτής του χρόνου".Βεβαίως,η Εκκλησία μας μας προετοιμάζει από τις 15 Νοεμβρίου με την νηστεία και την μεστή από δογματικό και θεολογικό περιεχόμενο υμνολογία της,για το κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονός της Ενανθρωπήσεως.

Στο μεταίχμιο του αιώνος που έφυγε και του νέου που ήδη οδεύουμε,φαίνεται να έχει εξασθενήσει ή να έχει φθαρεί το λεπτό εκείνο αισθητήριο,που μας έδινε τη δυνατότητα της μυήσεως και της μετοχής στα μηνύματα της εορτής,έστω και αν δεν καταλαβαίναμε τη σημασία των λέξεων.
Ήταν απλή,όμορφη,ευλογημένη η ζωή,όπως τη ζούσαμε στα αγροτικά χωριά μας,και οι θρησκευτικές γιορτές έδιναν χρώμα και νόημα στον καθημερινό μας βίο.Είναι όμως αλήθεια ότι κυρίως η γιορτή των Χριστουγέννων διέγειρε την προσμονή και την λαχτάρα μας,περισσότερο από ό,τι οι άλλες Δεσποτικές ή Θεομητορικές γιορτές.

Την γιορτάζαμε οικογενειακά,και πάντως μέσα στο κλίμα και την ατμόσφαιρα του μεγάλου αυτού γεγονότος,που το νιώθαμε απόλυτα οικείο.
Δεν υπήρχε τότε η ευμάρεια που παχύνει τις πνευματικές αισθήσεις.Και ίσως τώρα λειτουργεί σε βάρος του περιεχομένου η εξωτερική φαντασμαγορική διακόσμηση των ημερών,οι λογής-λογής,εισαγόμενες εν πολλοίς,αγοραστικές προκλήσεις,ο καταναλωτικός πυρετός και η πάση θυσία επιδιωκόμενη ευωχία,που δεν μας λείπει ούτε τον άλλο καιρό!!Που,λοιπόν,να μείνει χρόνος να αναζητήσουμε τον ενανθρωπήσαντα Θεό μας στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ και να σταθούμε εκστατικοί μπροστά στη θεία συγκατάβαση!

Στα ταπεινά φτωχόσπιτα του χωριού μου γιορτάζαμε τον ερχομό του Χριστού σαν προσωπική μας γιορτή.Ο Χριστός που γεννήθηκε πιο φτωχικά από όλα τα παιδιά του χωριού μου,μέσα σε ένα σταύλο,στο παχνί,και ήρθε ανάμεσά μας συντροφευμένος από αυτή τη συγκινητική ανέχεια,ήταν πολύ οικείος μας.Και στο βάθος της καρδιάς μας σιγόκαιγε η προσμονή της γιορτής της γεννήσεώς του και μας γέμιζε με μια μυστική ανέκφραστη χαρά.Μια χαρά που δεν συνδεόταν με καμμιά ιδιοτέλεια,όπως π.χ. με την απόκτηση κάποιου δώρου,κάποιου καινούργιου ρούχου,που τόσο μας έλειπε,ή κάποιου παιχνιδιού.

Άλλωστε,το μόνο παιχνίδι που θα μπορούσαμε ίσως να ελπίζουμε ότι θα έρθει στην κατοχή μας,ήταν η πολυπόθητη "φούσκα",δηλαδή η ουροδόχος κύστη του γουρουνιού,που στα περισσότερα σπίτια έσφαζαν τέτοιες ημέρες.Ο τυχερός που κατόρθωνε να την φτάσει πρώτος,καθώς οι άντρες βγάζοντάς την από το σφαγμένο ζώο,την πετούσαν ψηλά και μακριά,γελώντας καλόκαρδα με την λαχτάρα μας,την χτυπούσε πάνω στις πέτρες μέχρι να εκλεπτυνθεί.Τότε την σήκωνε από τα χώματα και,παρά την βρωμιά της,την έβαζε στο στόμα και την φούσκωνε τρισευτυχισμένος.Ήταν ένα πρώτης τάξεως μπαλόνι,φυσικό και ανθεκτικό,με το οποίο παίζαμε "πάσσες" για πολλές ήμέρες.

Με το κρέας του γουρουνιού και τα παράγωγα-τσιγαρίδες,λίπος-"αρταινόταν" η οικογένεια σχεδόν μέχρι τη Σαρακοστή του Πάσχα.Αυτή ήταν η μόνη γαστρονομική απόλαυση των Χριστουγέννων.Τον άλλο καιρό τα περισσότερα σπιτικά περνούσαν με ασκητική σχεδόν λιτότητα.Έτσι όμως συνηθίζαμε στην ολιγάρκεια και μαθαίναμε να εκτιμούμε και το λίγο που είχαμε.

Αλλά τα Χριστούγεννα σε μας τα παιδιά επεφύλασσαν και την μοναδικότητα της χαράς των καλάντων.Μόλις ξημέρωνε η παραμονή,δεν κρατιόμασταν.Σαν χάραζε ο Θεός την μέρα του,διαλέγαμε ένα ίσιο κλαδί από πουρνάρι,καθαρίζαμε τη λαβή με το μαχαίρι,και ετοιμάζαμε τα στολίδια.Το παραδοσιακό καραβάκι μας ήταν παντελώς άγνωστο,μια και δεν είχαμε δει ποτέ θάλασσα.Ήμασταν στεριανοί άνθρωποι του κάμπου,που όσον ιδρώτα κι αν έπινε,έμενε πάντα του στεγνός.Αυτό το κλαδί το στολίζαμε με βαμβάκι,για να μοιάζει χιονισμένο,και με μικρά ανθρωπάκια-κουκλίτσες από μαλλί,που χρησιμοποιούσαν για κέντημα οι μεγαλύτερες κοπέλες. Κρεμούσαμε, ακόμη στα κλαδιά του τίποτε χρωματιστά χαρτιά που ξέπεφταν στα χέρια μας και τα γνωστά "σκαλιστά" με τα ευτραφή αγγελάκια.

Μετά το μεσημεριανό φαγητό δεν μας κρατούσε τίποτε.Μήτε το τσουχτερό κρύο μήτε το χιόνι και ο βοριάς,που σφύριζε μανιασμένα και σώρευε βουναλάκια το χιόνι στους τοίχους των σπιτιών.Συχνά οι γονείς μας μας απέτρεπαν εξ αιτίας του καιρού,με διάφορες υποσχέσεις,μα υποχωρούσαν τελικά στα παρακάλια μας.Γιατί δεν ήταν τόσο τα κάστανα και τα ξυλοκέρατα,με τα οποία συνήθως μας φιλοδωρούσαν οι νοικοκυρές,όσο η χαρά που με τίποτε δεν μπορούσε να ανταλλαγεί.Που και που παίρναμε και κανένα φιρίκι.Το πορτοκάλι ήταν σπάνιο.Μόνο κάποιος συγγενής μπορούσε να κάνει τέτοια μεγαλόδωρη χειρονομία.Για χρήματα,ούτε λόγος.

Με γεμάτο το πάνινο σακκούλι μας-τη σχολική μας τσάντα-αφού είχαμε περπατήσει όλους τους σκοτεινούς τότε δρόμους του χωριού,γυρίζαμε στο σπίτι,ξυλιασμένοι,μα πανευτυχείς.Εκεί μας περίμενε η θαλπωρή της ζεστασιάς της ξυλόσομπας,που πάνω της το τσαϊερό τσιτσίριζε μονότονα,βγάζοντας ευωδιαστό ατμό από το τσάι που σιγόβραζε.Η μητέρα έτριβε τα παγωμένα χέρια μας να ζεσταθούν κι έστηνε αμέσως τον σοφρά.Παραμονή Χριστούγεννα,τσάι και ελιές ή χαλβάς το βραδινό μας,γιατί την άλλη μέρα θα κοινωνούσαμε.

Πριν ακόμη φέξει ήμασταν στο πόδι,έτοιμοι,περιμένοντας την καμπάνα.Πανέμορφη φάνταζε η εκκλησιά μας,λουσμένη στο ιλαρό φως των καντηλιών και των κεριών.Το θυμίαμα ευωδίαζε τον χώρο και δημιουργούσε κατανυκτική την ατμόσφαιρα.Οι επίτροποι συνδαύλιζαν τη φωτιά και γέμιζαν τη θερμάστρα με χοντρά ξύλα.Ο ψάλτης τερέτιζε τις μελωδικές καταβασίες των Χριστουγέννων και η καμπάνα γλυκόλαλη το διαλαλούσε μελωδικά και χαρούμενα.Τα σκαμμένα από τους κόπους πρόσωπα των χωριανών,λίγο λίγο άλλαζαν όψη.Καρτερικά και σφιγμένα στην αρχή,σιγά σιγά χαλάρωναν και γινόταν ιλαρά.

Όμοια μεταμορφωνόταν όλα μέσα στο ναό και μια λαμπρότητα άλλου κόσμου τύλιγε τους ανθρώπους και τα πράγματα.Κι ωδεύαμε προσκυνητές στη φάτνη μαζί με τους βοσκούς και τους μάγους κι ακούγαμε το θελκτικό τραγούδι των αγγέλων που ανεβοκατέβαιναν από τον ουρανό στη φάτνη,όπου είχε ανακλιθεί ταπεινά ο μέγας αναμενόμενος.Τα ζώα του στάβλου παρακολουθούσαν-ανυποψίαστα τάχα;-με τα μεγάλα σοβαρά μάτια τους την αγία Οικογένεια και μεις ανάμεσά τους εκστατικοί συμμετείχαμε στο Μυστήριο της θείας συγκαταβάσεως.Κι όταν έβγαινε ο καλός παπάς μας μειλίχιος,λαμπερός στην Ωραία Πύλη,σπεύδαμε οι μικροί πρώτα να πάρουμε μέσα μας το νεογέννητο Χριστό,να τον ανακλίνουμε στη φάτνη της παιδικής μας καρδιάς.Ναι,τον τυλίγαμε στα ζεστά σπάργανα της αγάπης μας και τον νοιώθαμε μέσα μας ολοζώντανο.Και γυρίζαμε στο σπίτι χαρούμενοι,ευτυχισμένοι,γιατί η χάρις του Θεού ανεπλήρωσε,όντως,τα ελλείποντα.

Πέρασαν από τότε χρόνια...Ακούσαμε μελωδικότερες χριστουγεννιάτικες θείες λειτουργίες και σε μεγαλοπρεπέστερους ναούς.Μα όπως ένοιωθα τότε παιδί το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού,ποτέ δεν το ξανάνοιωσα.Γιατί,πως να βρούμε την απωλεσθείσα παιδικότητά μας;Πως να συμβιβάσθούμε με τη θεληματική στέρηση και τη λιτότητα;Πως ν΄ακούσουμε τα μηνύματα τ΄ουρανού που μας έχει απορροφήσει η γη;Πως να μπορούμε να ψάλλουμε,με κλειδωμένη στους άλλους την καρδιά,τα κάλαντα των παιδικών μας χρόνων,όταν για τον ταπεινό Χριστό της φάτνης δεν υπάρχει και σήμερα "τόπος" μέσα στα ευρύχωρα πια καταλύματά μας,τα καταστόλιστα για τη γιορτή των Χριστουγέννων;Παρά ταύτα,κάθε χρονιά μας συνεπαίρνει και ως κάποιο βαθμό ανακαινίζει τα έγκατά μας το υπερκόσμιο μήνυμα των Χριστουγέννων,αυτής της "πρώτης γιορτής του χρόνου"!"

...καλές οι προετοιμασίες του σπιτιού για τον ερχομό των Χριστουγέννων...χωρίς νόημα όμως αν πρώτα δεν στρώσουμε τη φάτνη της καρδιάς μας να Τον υποδεχτούμε...Είθε... 

Kαλημέρα και σήμερα...

  Φτάσαμε και στη μέση του Νοέμβρη...Στη γιορτή της Παναγίας της Μισοσπορίτισσας(ή Παναγιάς Πολυσπορίτισσας ή Παναγιάς Μπουρμπουρελούς) δηλαδή στα Εισόδια της Θεοτόκου,στις 21 Νοεμβρίου...Εκτός από μεγάλη γιορτή είναι και η αφετηρία της χειμερινής σποράς...Γι αυτό το έθιμο(έχει τις ρίζες του στην αρχαία εποχή αυτή της πανσπερμίας)προστάζει να βράζουμε κάθε χρόνο αυτή τη μέρα πολυσπόρια πολλά όσπρια και δημητριακά μαζί ώστε να ευλογήσει η Παναγία τον καινούργιο σπόρο που θα πέσει στη γη και να βοηθήσει να έχουν οι καλλιεργητές καλή σοδειά.Τα ονόματα της Παναγίας προέρχονται από το γεγονός ότι την εποχή αυτή οι προμήθειες των αγροτικών νοικοκυριών σε σιτηρά ήταν ήδη μειωμένες στο μισό,αφού ένα μέρος του σταριού χρησιμοποιούνταν σαν σπόρος.Η ρήση του λαού για την ημέρα των Εισοδίων της Παναγίας λέει:  "Μισά 'φαγα, μισά 'σπειρα, μισά 'χω στη σεντούκα". Φτιάξαμε και τα δικά μας πολυσπόρια φέτος...Σε μια λεκάνη βάλαμε μια σέσουλα ρεβύθια...

 ...μια σέσουλα φασόλια άσπρα...

 ...μια σέσουλα φασόλια μαυρομάτικα...

 ...μια σέσουλα κουκιά...

 ...μια σέσουλα φακές...

 ...μια σέσουλα φάβα...

 μια σέσουλα ρύζι ανεπεξέργαστο...

 ...μια σέσουλα καλαμπόκι...

 ...και μια σέσουλα σιτάρι(μπορείτε να βάλετε και άλλα όπως μπιζέλια,κόκκινα φασόλια κ.α.)...

 ...τα οποία βάλαμε αποβραδίς στο νερό...

...και την επόμενη ημέρα(μια φίλη μου έγραψε πως στα μέρη της τα έφτιαχναν την παραμονή της γιορτής,εμείς το συνηθίζαμε ανήμερα)τα βάλαμε σε κατσαρόλα με νερό και μόλις πήραν βράση αδειάσαμε το πρώτο νερό και προσθέσαμε καθαρό που όμως ήταν(και πρέπει να είναι) καυτό...

...κατόπιν το βράσαμε σε σιγανή φωτιά...

...μόλις χύλωσε(το σύνηθες είναι να έχουν και λίγο ζουμί τα πολυσπόρια,αλλά εμείς τα προτιμούμε χυλωμένα)τα σερβίραμε σε πιάτα...

...και τα απολαύσαμε με μέλι...

...ή με ζάχαρη(μπορείτε να τα φάτε και ρίχνοντας λίγο λάδι αν δεν σας αρέσουν γλυκά)...

Ο καιρός εδώ,στα μέρη μας,άρχισε να δείχνει το...φθινοπωρινό του πρόσωπο...Περίεργο για εμάς τους μεγαλύτερους που δεν έχει έρθει ακόμη ο Χειμώνας...Άλλοτε θυμάμαι πως από τον Οκτώβριο στα Χάνια Πηλίου είχαμε χιόνια...Τέλος πάντων...Κάλλιο αργά,παρά ποτέ...

Μας έκλεισε στο σπίτι η βροχή...ασταμάτητη,αρκετές μέρες τώρα...Ευεργετική-δεν χωράει αμφιβολία-όμως δημιουργεί τα...προβλήματά της...Όταν τα παιδιά μου βρίσκονται μέσα στο σπίτι,μεταμορφώνονται σε θηρία...τρέχουν συνεχώς,μαλώνουν, πειράζονται...σκέτη... κόλαση...Όμως η πείρα με έχει διδάξει τρόπους να αντιμετωπίζω τέτοιες...έκτακτες καταστάσεις...ανάγκης...Μια δόση κουλουράκια με πετιμέζι μπορεί να με σώσει...Σας τη συνιστώ...

 Αν θέλετε,λοιπόν,να περάσετε ένα δημιουργικό απόγευμα παρέα με τα παιδιά σας,νομίζω πως τα μουστοκούλουρα θα...σας βοηθήσουν...Κι αυτό γιατί-εκτός από το ότι είναι πολύ υγιεινά,αφού περιέχουν ελάχιστη ζάχαρη- η ζύμη τους μοιάζει πολύ με πλαστελίνη,δεν ανοίγει κι έτσι τα παιδιά διασκεδάζουν τη διαδικασία του..."πλάθω κουλουράκια" αλλά και μπισκοτάκια...Για τα μουστοκούλουρα λοιπόν...

 ...θα χρειαστεί να βάλετε σε μια λεκάνη 1 ποτήρι πετιμέζι(μου έφερε ένα μεγάλο βάζο ο γείτονάς μας,ο κυρ-Κώστας-να είναι καλά)και μισό ποτήρι ζάχαρη...

...1 ποτήρι νερό και δύο ποτήρια λάδι...

 ...2 κουταλιές της σούπας σόδα και ένα κοφτό κουταλάκι γαρύφαλλο...

 ...και τέλος αλεύρι,όσο παρει...

 ...ώστε μετά από καλό ζύμωμα...

 ...να γίνει μια ζύμη...

 μαλακή,που να μην κολλάει στα χέρια...

 ...κι όταν είναι έτοιμη...αρχίζει το πανηγύρι...Χεράκια σε δράση και προσωπάκια όλο χαμόγελο...

 ...για κουλουράκια...

 ...αλλά και ό,τι άλλο η φαντασία δημιουργήσει...

 ...μπισκοτάκια χριστουγιεννιάτικα,της προσμονής...

 ...που με λίγη κανελίτσα(μας φάνηκε πως ταίριαζε και την προσθέσαμε μετά)απέκτησαν το δικό τους άρωμα...

 ...όπως και σχήμα...

 ...η συνταγή από το περιοδικό "Προς τη νίκη"...

 ...και η απόλαυση όλη δική μας...Τα μουστοκούλουρα δεν είναι πολύ γλυκά.Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο της Ε.Βουτσινά "Γεύση ελληνική":"Τα αυθεντικά μουστοκούλουρα δεν είναι πάρα πολύ γλυκά.Έχουν μια φυσική γλύκα όπως η μουσταλευριά,το πετιμέζι κ.τ.λ.Αυτοί που τα προτιμούσαν γλυκύτερα έβραζαν μούστο ή πετιμέζι και τα βουτούσαν για λίγο,όπως μελώνουμε τα μελομακάρονα,και απορροφούσαν πετιμέζι,μαλάκωναν κάπως και γίνονταν πιο γλυκά."

...φυλάξτε τα σε μεταλικό κουτί...



 ...και μια πρακτική συμβουλή,όχι από εμένα αλλά από μια εξαιρετική κυρία,πρεσβυτέρα, υπερπολύτεκνη,αλλά κυρίως γλυκύτατο άνθρωπο,γεμάτο χαρά,που μου είπε έναν απλό τρόπο ώστε να καθαρίζεται γρήγορα και εύκολα το ρόδι...Πρεσβυτέρα μου,έχετε δίκιο...Πήρα το ρόδι,το γύρισα λίγο πάνω στον πάγκο(όπως κάνουμε με τα λεμόνια πριν τα στίψουμε)...

 ...το έκοψα στη μέση και το χτύπησα με ένα σφυράκι από την πίσω πλευρά...

 πραγματικά ευφυές...δοκιμάστε το...

Τέλος θα ήθελα πριν σας αφήσω να ευχαριστήσω για μια φορά ακόμη όλους τους φίλους που έσπευσαν να με βοηθήσουν όταν ζήτησα βοήθεια...είτε με τις συμβουλές τους(πολύτιμες),είτε με τη συμπαράστασή τους,είτε με τις ευχές τους,είτε απλά με τη  σκέψη τους που για μια στιγμή μου χάρισαν...Μου έδωσαν μεγάλη χαρά κι αυτό έχει ξεχωριστή αξία αφού στις εποχές μας η χαρά είναι...ακριβοθώρητη...Σας είμαι ευγνώμων...